Ngaran-Ngaran Waktu Dina Sapoé Sapeuting Dumasar Kana Kajadian Alam
- Wanci tumorék, nya éta wanci keur meujeuhna saré tibra (kira-kira tabuh 00.30)
- Wanci janari sapi, kira-kira tabuh 01.00
- Wanci janari leutik, nya éta wanci liwat tengah peuting (kira-kira tabuh 01.30)
- Wanci janari gedé, kira-kira tabuh 02.00
- Wanci disada rorongkéng, nya éta wanci disada kongkorongok hayam sakali (kira-kira tabuh 02.30)
- Wanci haliwawar, nya éta wanci disada kongkorongok hayam dua kali (kira-lira tabuh 03.00-03.30)
- Wanci janari, kira-kira tabuh 04.00
- Wanci balébat, nya éta udat-udat beulah wétan dina waktu rék pajar (kira-kira tabuh 05.00)
- Wanci carancang tihang, nya éta wanci liwat pajar, téténjoan remeng-remeng kénéh (kira-kira tabuh 05.30)
- Wanci murag ciibun/meleték sarangéngé, nya éta wanci mimiti témbong panonpoé, ciibun nu ngagarenclang dina dangdaunan mimiti murag (kira-kira tabuh 07.00)
- Wanci haneut moyan, nya nya éta wanci keur sedeng dipaké moyan (kira-kira tabuh 08.00)
- Wanci rumangsang, nya éta wanci sabada haneut moyan panonpoé mimiti karasa panas (kira-kira tabuh 09.00)
- Wanci pecat sawed, kira-kira tabuh 10.00 (munding nu dipaké magawé dilaanan/dipecat sawedna tina beuheung munding nu narik wuluku/garu), di tempat-tempat panas tabuh 10.00, di tempat-tempat nu hawana tiis tabuh 11.00
- Wanci manceran/tengah poé, nya éta panonpoé aya di luhureun embun-embunan; panonpoé keur meujeuhna mancer (kira-kira tabuh 12.00)
- Wanci lingsir ngulon, nya éta wanci panonpoé ngésér ka kulon (kira-kira tabuh 14.00)
- Wanci panonpoé satungtung, nya éta waktu panonpoé satungtung (kira-kira tabuh 15.00)
- Wanci tunggang gunung, nya éta waktu panonpoé geus rék surup ayana dina luhureun gunung (kira-kira tabuh 16.00-17.00)
- Wanci sariak layung, nya éta wanci layung di langit katénjo beureum (kira-kira tabuh 17.00-18.00)
- Wanci érang-érang, nya éta waktu panonpoé rék surup (kira-kira tabuh 17.30-18.00)
- Wanci sareupna/harieum beungeut, nya éta waktu geus mimiti reup poék (kira-kira tabuh 18.00-18.30)
- Wanci sareureuh gaang, nya éta waktu gaang eureun disada (kira-kira tabuh 19.00)
- Wanci sareureuh budak, nya éta waktu barudak leutik geus mimiti saré (kira-kira tabuh 21.00)
- Wanci sareureuh kolot, nya éta waktu kolot mangsana reureuh (kira-kira tabuh 22.00)
- Wanci tengah peuting, kira-kira tabuh 24.00.
Sesebutan Waktu Dumasar Kana Waktu Ibadah
- Pajar, kira-kira tabuh 04.00 waktu rék meleték panonpoé
- Imsak, kira-kira 10 menit saméméh waktu subuh
- Subuh, kira-kira tabuh 04.30-05.00
- Duha, kira-kira tabuh 08.00-09.00
- Lohor, kira-kira tabuh 12.00
- Bada lohor, kira-kira tabuh 12.30-13.00, waktu sanggeus kadéngé bedug lohor
- Asar, kira-kira tabuh 15.30
- Magrib, kira-kira tabuh 17.30-18.00, waktu geus mimiti poék pikeun ngalaksanakeun sholat magrib
- Bada magrib, kira-kira tabuh 18.00-19.00, waktu saréngséna sholat magrib
- Isa, kira-kira tabuh 19.00, waktu pikeun ngalaksanakeun sholat isa
- Bada isa, kira-kira tabuh 19.00-20.00, waktu sanggeus ngalaksanakeun sholat isa.
Sesebutan Waktu nu Patali jeung Poé
- Isuk-isuk, kira-kira tabuh 05.00-10.00, wanci bada subuh nepi ka kira-kira pecat sawed
- Beurang, nya éta ti mimiti meleték panonpoé nepi ka surupna
- Pabeubeurang, kira-kira tabuh 11.00-14.30, waktu sabada pecat sawed nepi ka waktu panon poé satungtung
- Pasosoré, kira-kira tabuh 15.00-18.00, waktu sabada panon poé satungtung nepi ka waktu sareupna
- Peuting, nya éta waktu ti barang surup panonpoé nepi ka meletékna deui
- Poé ieu, nya éta waktu anu ayeuna keur dilakonan
- Isukan, nya éta sapoé nu bakal datang
- Pagéto, nya éta heuleut sapoé ti ayeuna ka hareup (dua poé nu bakal datang)
- Pagéto amat, nya éta heuleut dua poé ti ayeuna ka hareup (tilu poé nu bakal datang)
- Kamari, nya éta poé nu geus kaliwat sapeuting
- Mangkukna, nya éta kamarina, heuleut sapoé ka tukang (poé nu geus kaliwat dua poé)
- Tilu poé ka tukang, nya éta waktu nu geus kaliwat tilu poé.
Waktu nu Patali jeung nu Geus Kalakon
- Ayeuna, nya éta waktu nu keur dilampahan
- Bieu, nya éta waktu nu cikénéh karangdapan
- Cikénéh, nya éta panuduh waktu nu geus kaliwat, pandeurieun bieu
- Tadi, nya éta waktu nu can lila kaliwatna
- Engké/mangké, nya éta nuduhkeun waktu (deukeut nu bakal kasorang).
Sesebutan Waktu nu Patali jeung Jaman
- Kiwari, nya éta jaman nu keur dilakonan ayeuna
- Baréto, nya éta jaman nu geus lila kaliwat
- Baheula, nya éta jaman nu geus lilia kaliwat béh ditueun baréto
- Bihari, nya éta jaman nu geus kaliwat lila pisan
- Jaga, nya éta jaman nu lila kénéh bakal kasorang
- Isuk jaganing géto (pagéto), nya éta jaman nu moal lila bakal kasorang
- Baring supagi, nya éta isuk jaganing géto, dina waktu nu bakal datang.
Sesebutan Waktu Séjénna
- Sakiceup, nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan
- Sakedét, nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan
- Sakilat, nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan, diupamakeun kana liana kilat nu ngaburinyay
- Saharita, waktu éta atawa harita kénéh
- Sajongjongan, nuduhkeun waktu sawatara sekon
- Sakedupan, nuduhkeun waktu saharita, jero sawatara sekon
- Sapanyeupahan, nuduhkeun waktu nu teu sabaraha lilana, kira-kira lilana sarua jeung nu keur nyeupah
- Sapangéjoan, nuduhkeun waktu nu rada lila, kira-kira lilana sarua jeung nu keur ngéjo (nyangu)
- Sapoé sapeuting, nuduhkeun waktu anu lilana dua puluh opat jam
- Saminggu, nuduhkeun waktu anu lilana tujuh poé
- Sabulan, nuduhkeun waktu anu lilana opat minggu (28,29,30 atawa 31 poé)
- Sabulan campleng, nuduhkeun waktu anu lilana sabulan jejeg
- Saumur jagong, nuduhkeun waktu anu lilana sarua jeung umur melak jagong, kira-kira tilu bulan satengah
- Sausum, nuduhkeun waktu anu dicirian ku sakali usum, upamana usum hujan, usum kadu
- Sataun, nuduhkeun waktu anu lilana dua welas bulan
- Sataun landung, nuduhkeun waktu anu lilana dua welas bulan leuwih
- Sawindu, nuduhkeun waktu anu lilana dalapan taun
- Saabad, nuduhkeun waktu anu lilana saratus taun
- Samilénium, nuduhkeun waktu anu lilana sarébu taun.
Usum-Usuman
Usum-usuman nya éta waktu anu nuduhkeun usum atawa waktu nu tangtu, upamana waé usum hujan, usum kadu.Usum-usuman bisa dibagi sababaraha waktu, saperti dihandap ieu.
Waktu nu Patali jeung Kayaan Alam
- Usum mamaréng, nya éta usum mimiti ngijih
- Usum ngijih, nya éta waktu mindeng turun hujan
- Usum dangdarat, nya éta usum panyelang antara ngijih jeung katiga, hujan jeung halodo kakapeungan
- Usum katiga, nya éta usum halodo, usum teu hujan
- Usum barat, nya éta usum angin grdénu jolna ti kulon, pacampur jeung hujan
- Usum selatan, nya éta usum loba angin nu jolna ti kidul-wétan.
Waktu Nu patali jeung Kaayaan nu aya di Masarakat
- Usum ngagebug, nya éta usum loba nu gering parna, loba nu maraot
- Usum sasalad, nya éta usum loba panyakit nu babari tépa
- Usum parepok, nya éta usum loba nu kawin
- Usum paceklik, nya éta usum kurang dahareun, pangpangna béas atawa paré, usum paila
- Usum tigerat, nya éta usum paceklik
- Usum nguyung, nya éta usum paceklik.
Waktu nu Patali jeung Tatanén di Sawah
- Usum nyambut, nya éta mangsa ngagarap sawah
- Usum tebar, nya éta mangsa ngawurkeun binih kana pabinihan
- Usum tandur, nya éta mangsa melak binih parénu tos jadi di kotakan sawah
- Usum ngarambét, nya éta mangsa miceunan jukut nu jaradi antara tangkal paré di sawah
- Usum celetu, nya éta mangsa siki paré geus mimiti cul-cel baruahan
- Usum beukah, nya éta mangsa paré areusian, bareukah
- Usum rampak, nya éta mangsa paré geus rampak kaluar humbutna
- Usum beuneur héjo, nya éta mangsa paré geus beuneur tapi masih kénéh héjo
- Usum pibuateun, nya éta mangsa paré ngadagoan waktu nu mustari pikeun dipanén
- Usum panén, nya éta mangsa paré diala (dibuat).
Waktu nu Patali jeung Tatanén di Huma
- Usum nyacar, nya éta mangsa nyacar leuweung pihumaeun
- Usum ngahuru, nya éta mangsa ngaduruk kai jeung kakayon séjénna
- Usum ngaseuk, nya éta mangsa melak paré huma
- Usum ngoréd/ngoyos, nya éta mangsa meresihan jukut nu jaradi antara luwukan paré ku koréd
- Usum dibuat/ngétém, nya éta mangsa ngala paré (maké étém).
Tidak ada komentar:
Posting Komentar